Salman Rushdie – literatura na wagę życia

Artykuł opowiada o pisarzu Salmanie Rushdiem i zamachu, którego ofiarą stał się 12 sierpnia 2022 roku. W artykule została opisana najbardziej kontrowersyjna powieść pisarza, „Szatańskie wersety”, z powodu której nałożona została na niego fatwa. Wspomniana też została inna jego słynna powieść, „Dzieci północy”. Rushdie należy do najbardziej znanych i wzbudzających największe kontrowersje pisarzy na świecie.

Wstęp: pisarz kontrowersyjny

Salman Rushdie jest brytyjskim pisarzem pochodzenia indyjskiego. Pochodził z rodziny o muzułmańskim pochodzeniu, która była jednak świecka. W swoich książkach często porusza temat relacji świata Zachodu ze światem Wschodnim.

Rushdie nie stroni od kontrowersyjnych tematów. Jego najbardziej znana powieść „Szatańskie wersety”, inspirowana Koranem, wywołała gniew wśród społeczności muzułmańskich. Autor otrzymywał tysiące listów z pogróżkami, musiał odwoływać zaplanowane spotkania z czytelnikami. Zaczął żyć pod pseudonimem Joseph Anton. Po jakimś czasie jego życie wróciło jednak do względnej normalności. Do czasu.

Zamach na Rushdiego

75-letni pisarz zaatakowany został 12 sierpnia tego roku na spotkaniu w Instytucie Chautauqua, w stanie Nowy Jork. Nożownika udało się w końcu powstrzymać. Świadkowie mówili nawet o kilkunastu ciosach nożem zadanych pisarzowi. Rushdie został przetransportowany do szpitala i poddany wielogodzinnej operacji. Odzyskał już przytomność i zdolność mówienia.

Napastnikiem okazał się 24-letni Hadi Matar. Nie chce on wyjawić motywów swojego ataku. Podobno jednak jest sympatykiem szyickiego ekstremizmu i Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej. Nie ulega wątpliwości, że zamach był spowodowany głośną powieścią Rushdiego i fatwą na niego nałożoną.

„Szatańskie wersety” – bluźniercze arcydzieło

„Szatańskie wersety” Rushdiego można z pewnością uznać za jedną z najbardziej kontrowersyjnych powieści XX wieku. Powieść ta inspirowana jest formą „’Mistrza i Małgorzaty” Bułhakowa. W „Szatańskich wersetach” znaleźć można wiele historii umieszczonych pomiędzy rzeczywistością a światem wyobrażonym, teraźniejszością a przeszłością, Zachodem a Wschodem. Książkę Rushdiego uznać można za pochwałę wielokulturowości i przepływów.

Książka Rushdiego podejmuje problematykę początków islamu. Mahomet został w niej ukazany jako człowiek z krwi i kości. Książka wywołała falę wrogości wśród muzułmanów, zwłaszcza tych ortodoksyjnych. Jej egzemplarze były palone na stosach. Ajatollah Chomejni nałożyć na pisarza fatwę – będącą de facto wyrokiem śmierci na Rushdiego. Pisarz musiał się potem przez wiele lat ukrywać. Książka została zakazana w licznych krajach, w których mieszkają społeczności muzułmańskie, m.in. w Indiach, Sudanie, Bangladeszu, Tajlandii, Wenezueli, Pakistanie.

W Ameryce po nałożeniu fatwy na Rushdiego wysadzono w powietrze kilka księgarni sprzedających „Szatańskie wersety”. W Londynie spalono kukłę z podobizną Rushdiego. Ucierpieli też tłumacze „Szatańskich wersetów” – jeden został raniony nożem, inny zabity. Ciekawą rzeczą jest, że pierwsze polskie wydanie kontrowersyjnego arcydzieła nie podawało nazwiska tłumacza ani nawet nazwy wydawnictwa.

W 1998 roku rząd Iranu przestał popierać fatwę, pisarz w jakimś stopniu mógł więc wrócić do normalności i przestać prowadzić tułaczy tryb życia.

Jednak jego problemy nie skończyły się, co dobitnie pokazał zamach z 12 sierpnia.

Po zamachu „Szatańskie wersety” zyskały nowe życie – są obecnie wprost rozchwytywane.

„Dzieci północy”

Rushdie jest autorem wielu bardzo dobrych powieści. Jedną z nich są „Dzieci północy”, za którą zdobył prestiżową Nagrodę Bookera. Jest to powieść o powojennej historii Indii. Jest bardzo obszerna, pisana z niezwykłym rozmachem. Książka odwołuje się do rdzennej indyjskiej kultury. Prawdziwe wydarzenia mieszają się w niej z fikcją. Jej protagonistą i narratorem jest Saleem Sinai, telepata. Na powieść składają się trzy części.

„Dzieci północy” z pewności zaliczyć należy do nurtu realizmu magicznego. Ta książka również okazała się kontrowersyjna, wywołała liczne protesty, ale samemu autorowi przyniosła nagrodę Bookera.

Podsumowanie: zło fanatyzmu

Na szczęście Rushdiemu udało się wyjść z zamachu cało. Jak zwykle w takich przypadkach, wzrosło zainteresowanie samym pisarzem i jego dziełem. Autor „Szatańskich wersetów”, wraca do zdrowia, a książka znów jest bestsellerem. Co ciekawe, Rushdie stał się niemal w jednej chwili w donosach medialnych faworytem do literackiego Nobla.

LKA