Kreatywna.pl Gazeta Kreatywna
Podobne artykuły
Zdjęcia potrafią zatrzymać na zawsze niezwykłe momenty z naszego życia. Każde z nich opowiada jakąś historie. „Album rodzinny” Tomasza Jastruna to osobisty przewodnik i zarazem niezwykła książka, która za pomocą poezji i fotografii przedstawia losy słynnego poety Mieczysława Jastruna oraz jego rodziny.
Niezwykły album
Tomasz Jastrun to polski poeta i prozaik. Syn poety Mieczysława Jastruna, poety i tłumacza żydowskiego pochodzenia oraz poetki Mieczysławy Buczkówny.
Jak twierdzi Tomasz Jastrun, obecnie poezja nie jest zbyt popularna i niewiele osób sięga po wiersze, zatem jego wybitni rodzice zostali nieco zapomniani. Stworzył więc album, który za pomocą zdjęć oraz wierszy może przedłużyć ich historię i ją upamiętnić, jednocześnie będąc świadectwem historii jako takiej.
Twórczość Tomasza Jastruna zdradza silną więź, jaka łączyła go z rodzicami (np. „Dom pisarzy w czasach zarazy”). W „Albumie rodzinnym” Tomasz Jastrun ukazuje historię rodzinną oraz dramat wojny poprzez poezję i zdjęcia. Jest to bardzo osobista książka ukazująca dzieciństwo Tomasza jastruna, rodzinne powiązania i relacje Jastrunów, lęk związany z wydarzeniami wojennymi, a także ogrom miłości, jakim darzyli siebie Jastrunowie.
Dom pełen poezji
Jastrun pisze o tym, że w jego domu zawsze obecna była poezja. Od dziecka obserwował rodziców tworzących literaturę: poetą był nie tylko jego ojciec Mieczysław Jastrun, również matka Mieczysława Buczkówna tworzyła wiersze. Była także autorką wielu książek dla dzieci, jednak uważała się przede wszystkim za poetkę. Można by więc uznać, że Tomasz otrzymał karierę poety niejako z przydziału. Jednak z pewnością nie czuje się tym faktem obciążony, co więcej – sam twórczo rozwinął własne dziedzictwo, zaprezentował bogaty wachlarz możliwości.
Wychowałem się w domu poetów. Skrzyp wiecznego pióra i stukot maszyn do pisania stały się muzyką mojego dzieciństwa. Czy wziąłem coś z poetyki rodziców? Po ojcu może pesymizm i pasję społeczną, ale też grozę przemijania. Po mamie pewnie delikatność w lirykach. Są w Albumie liczne liryki, wiersze o dzieciach, w końcu wiersze metafizyczne, pożegnania bliskich. Jak przystało na album rodzinny, w poezję zostały „wklejone” fotografie z moimi komentarzami. Niektóre zdjęcia korespondują z poezją, inne niekoniecznie, ale są częścią rodzinnej autobiografii i zdają się interesujące same w sobie. Stąd np. moje fotografie z Szymborską i z Mrożkiem – mówi Tomasz Jastrun
Krąg życia
„Album rodzinny” jest bardzo osobistą książką zdradzającą wiele czułości dla bliskich. Tomasz Jastrun za pomocą wierszy i fotografii przedstawia historię swojej rodziny, w której nie brakowało ciepła i miłości. Prowadzi nas przez własne życie – miłość, doświadczenie przemijania i śmiertelności rodziców, zamykając album zdjęciami własnej rodziny, swoich dorastających dzieci. W końcu dotyka także tematu zdziwienia swoim przemijaniem – dramatycznego, niepogodzonego, nie mającego nic wspólnego z mądrością vanitas. Pod tym względem piorunujące wręcz wrażenie robi wiersz Jeleń:
Zwiedziłem w życiu
Liczne muzea
A teraz sam
Stoję w ostatniej sali
Jak stary wypchany jeleń
I świecę oczami
Ludzie czasami przystają
Jak ta młoda dziewczyna
Dziwi się – wypchany
A tak świeci oczyma
Uniwersalne doświadczenie intymności
Połączenie dwóch ledwie uchwytnych aktywności: poezji i fotografii otwiera czytelnika na nowe możliwości interpretacyjne. Z jednej strony oglądamy album zdjęć rodzinnych uczestnicząc w jakiś sposób w intymności rodziny i jej historii. Z drugiej – otrzymujemy dopowiedzenie zdjęć w postaci wierszy tworzonych przez całą rodzinę. Tym samym opowieść rodzinna jest zarówno prywatna, jak i (dzięki poezji, która odbiera dosłowność rzeczom i nadaje jej jakiś poziom uniwersalizmu) w pewnym stopniu ogólnoludzka.
Zdjęcia pełne historii
Książka jest pięknie wydana (oprawa twarda) i bogata w archiwalne, wcześniej nie publikowane rodzinne fotografie opatrzone komentarzami. Nie brak w niej zdjęć Mieczysława Jastruna i Mieczysławy Buczkówny z różnych okresów ich życia. Pojawiają się także zdjęcia pierwszej i drugiej żony Tomasza, wspólne fotografie z dziećmi, a także zdjęcia ze znanymi osobistościami, takimi jak Wisława Szymborska czy Sławomir Mrożek. Książka przedstawia historie rodzinną poprzez wiersze Mieczysława Jastruna i jego żony, ale także utwory Tomasz Jastruna. Wiersze zawarte w albumie są powiązane z polską historią, ale także opowiadają po prostu o życiu: miłości, związkach, przemijaniu. Jak mówi autor, wiele utworów zamieszczonych w książce koresponduje ze zdjęciami, niektóre jednak nie. Niemniej jednak fotografie są wyjątkowe i dokładnie wyselekcjonowane.
Mówi się, że fotografie i wiersze uwieczniają ludzi i zdarzenia. Taka wieczność trwa jednak zwykle tylko chwilę, ta książka próbuje ją nieco wydłużyć. Moi rodzice jako poeci zostali zapomniani, czas jest bezwzględny także dla sztuki. Chciałem, żeby te wiersze i fotografie były świadectwem historii, tej dużej i małej, rodzinnej. I aby rozmawiały nie tylko ze sobą, ale też z czytelnikiem – dodaje autor Albumu Rodzinnego.
[Dominika Pawlikowska, Milena Baranowska]
Tomasz Jastrun: Album rodzinny. Wiersze i fotografie
Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2022, oprawa twarda
Tomasz Jastrun – nota biograficzna
Tomasz Jastrun (publikował także pod pseudonimami Witold Charłamp, Smecz, Te Jot). To polski poeta, prozaik, felietonista, eseista, krytyk literacki oraz autor książek dla dzieci, a także dziennikarz radiowy.
Należał do „Solidarności”. W stanie wojennym ukrywał się przez rok. Był także internowany.
W latach osiemdziesiątych redagował w tzw. drugim obiegu pismo literackie „Wezwanie”, od 1987 był członkiem redakcji „Res Publiki”. Był długoletnim współpracownikiem i stałym felietonistą paryskiej „Kultury”, w której to właśnie publikował artykuły i felietony pod pseudonimami Witold Charłamp i Smecz. Na łamach tego pisma pod drugim z nich rozpoczął serię felietonów Z ukosa, które następnie – po 1989 – kontynuował w „Rzeczpospolitej” i „Newsweeku”.
Był dyrektorem Instytutu Polskiego w Sztokholmie oraz attaché kulturalnym w Szwecji. Prowadził telewizyjny program kulturalny Pegaz. W drugiej połowie lat 90. zasiadał w konwencie Ruchu Stu. Współpracował z „Twoim Stylem” (felietony Notatnik erotyczny) oraz „Zwierciadłem” (felietony Czułym okiem), pracował w redakcji Tygodnika Kulturalnego. Publikował na łamach „Życia Warszawy” i jego dodatku kulturalnego „Ex Libris”. Był także felietonistą tygodnika „Wprost”, a następnie podjął współpracę z tygodnikiem „Przegląd”. Prowadził także swój autorski program na antenie radia Halo.Radio.
Tomasz Jastrun jest członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.
W 2008 roku Tomasz Jastrun odznaczony został Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. W 1980 roku przyznano mu nagrodę kulturalną „Solidarności”, zaś w 1990 wyróżniono go Nagroda Literacką im. Zygmunta Hertza.
Twórczość Tomasza Jastruna
- Bez usprawiedliwienia (poezje; Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1978)
- Promienie błędnego koła (poezje; Wydawnictwo Literackie, Kraków 1980)
- Na skrzyżowaniu Azji i Europy (poezje; II obieg wydawniczy, Niezależna Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1982; Obserwator Wojenny, Kraków 1983; Warszawska Niezależna Oficyna Poetów i Malarzy – Przedświt, Warszawa 1983)
- Biała łąka. Dziennik poetycki: 9 listopada – 23 grudnia 1982 roku (poezje; II obieg wydawniczy: Biblioteka Tygodnika Wojennego, Warszawa 1983)
- Zapiski z błędnego koła (reportaże; red. Czesław Karkowski; Pogląd, Berlin Zachodni 1983; II obieg wydawniczy: Wydawnictwo Przedświt, Warszawa 1983)
- Czas pamięci i zapomnienia. Wiersze z różnych lat (poezje; II obieg wydawniczy: Warszawska Niezależna Oficyna Poetów i Malarzy – Przedświt, Warszawa 1983; Niezależna Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1985)
- Kropla, kropla (poezje; Wydawnictwo Literackie, Kraków 1985)
- Życie Anny Walentynowicz (opowieść biograficzna; II obieg wydawniczy: Niezależna Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1985; Wydawnictwo MTJ, Warszawa 2011; adaptacja teatralna pt. Spektakl o Annie Walentynowicz, Londyn 1981)
- W złotej klatce. Notatnik amerykański (reportaże; II obieg wydawniczy: Oficyna Pokolenie, Warszawa 1988; Veto Verlag, Berlin 1989)
- Od prawie dwustu lat / Fast zweihundert Jahre schon (poezje; wydanie polsko-niemieckie; tłum. Wanja Ronge; posłowie: Zbigniew Dominiak; Veto Verlag, Berlin 1988)
- Węzeł polski. Wiersze stare i nowe (poezje; Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, Kraków 1988)
- Obok siebie (poezje; Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, Warszawa 1989)
- 21 wierszy. 21 dikter (poezje; wydanie polsko-szwedzkie; tłum. Anders Bodegård; Brombergs, Sztokholm 1992)
- Z ukosa (felietony; pod pseud. Smecz; Instytut Literacki, Paryż 1992)
- 42 wiersze (Wydawnictwo Marabut, Gdańsk 1995)
- Miłość-niemiłość i inne wiersze („Iskry”, Warszawa 1999)
- Tylko czułość idzie do nieba (poezje; „Iskry”, Warszawa 2003)
- Gorący lód. 29 poważnych i niepoważnych opowiadań o miłości niemiłości (Jacek Santorski & Co., Warszawa 2003)
- Gra wstępna rozpisana na 62 felietony (Jacek Santorski & Co., Warszawa 2003)
- Rzeka podziemna (powieść; Jacek Santorski & Co, Warszawa 2005)
- Powitania i pożegnania (poezje; Wydawnictwo „Iskry”, Warszawa 2007)
- Jakby nigdy nic (poezje; Wydawnictwo „Iskry”, Warszawa 2010)
- Męskie pół świata (rozmowy; wspólnie z Wojciechem Eichelbergerem; Seria wydawnicza „Psyche”, Wydawnictwo Zwierciadło, Warszawa 2011)
- Sny, które budzą. Opowieści terapeutyczne (rozmowy; wspólnie z Wojciechem Eichelbergerem; Seria wydawnicza „Psyche”, Wydawnictwo Zwierciadło, Warszawa 2011)
- Antoś i jeszcze ktoś (książka dla dzieci; Wydawnictwo Czarna Owieczka, Warszawa 2013)
- Czułym okiem (wybór felietonów; Wydawnictwo Zwierciadło, Warszawa 2013)
- Kolonia karna. Sceny z życia małżeńskiego (powieść; Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2015)
- Osobisty przewodnik po depresji (Wydawnictwo Zwierciadło, Warszawa 2016)
