Kreatywna.pl Gazeta Kreatywna
Podobne artykuły
Tradycja teatralna Europy jest niezwykle bogata i rozbudowana. Nie może być inaczej, skoro sięga już czasów Starożytnej Grecji, która w ogromnym stopniu ukształtowała teatr europejski jako taki. Dzisiejsze teatry nowoczesne, które prezentują na swoich scenach sztukę alternatywną próbują z lepszym lub gorszym skutkiem polemizować z tą tradycją. Jednak teatr klasyczny nadal ma się dobrze. I taka sytuacja ma miejsce nie tylko w Europie. Teatr japoński, ukształtowany przez zupełnie inną kulturę, ale także sięgający do wieloletniej tradycji, to fascynujące zjawisko, z którym warto się zapoznać bliżej.
Rys historyczny
Japonia przez bardzo długi okres czasu, bo aż do 1853 roku pozostawała krajem zamkniętym i kompletnie odizolowanym od wpływów z zewnątrz. Sytuacja ta zmieniła się właśnie w 1853, gdy otwarcie Japonii na świat zostało wymuszone przez siły militarne floty amerykańskiej, która chciała uzyskać dostęp do japońskich portów.
Ta izolacja zaprocentowała tym, że w Japonii nie pojawiały się wpływy z zewnątrz, bo nie było drogi, którą mogłyby się przedostać do tego wyspiarskiego kraju. Dlatego właśnie kultura japońska diametralnie różni się od tego, co znają Europejczycy. Dlatego też dla przeciętnego Europejczyka kultura japońska jest niezwykle egzotyczna. I choć w Polsce pojawia się coraz więcej restauracji japońskich, komiksów, filmów czy animacji – nadal są takie rejony japońskiej kultury, które są nieznane, obce i egzotyczne. A przez to właśnie fascynujące. Takim właśnie niezwykle ciekawym zjawiskiem jest klasyczny teatr japoński.
Nowożytny teatr japoński rozwijał się już w oparciu o wpływy europejskie. Z kolei klasyczny teatr japoński tworzył się w izolacji, czerpiąc z miejscowej tradycji i zwyczajów. Jedynymi wpływami z kontynentu, które pomogły go ukształtować, były wpływy chińskie. Wartym odnotowania jest fakt, że klasyczny teatr japoński podczas swojego kształtowania się i późniejszego rozwoju bardzo żywo reagował na wszelkie przemiany ekonomiczne, polityczne i społeczne, które dotykały japońską ludność. Dlatego nie można mówić o jednolitym teatrze japońskim, raczej o jego różnych formach, które łączyły się, splatały albo rozwijały w izolacji od siebie.
Cechy wspólne klasycznego teatru japońskiego
Jednak we wszystkich tych różnorodnych formach klasycznego teatru japońskiego można wyróżnić cechy wspólne. Należą do nich:
- swoboda traktowania czasu i przestrzeni – inaczej niż w tradycyjnym teatrze europejskim – nie istnieje zasada jedności miejsca czy czasu akcji,
- pełne skupienie na aktorze – kodyfikacja gry aktorskiej,
- powszechne występowanie istot i elementów nadnaturalnych w sztukach,
- z czasem zanikał konflikt między postaciami na rzecz konfliktu wewnętrznego danej postaci,
- zakaz gry kobiet
Ostatnia sprawa jest o tyle interesująca, że jedną z klasycznych form teatru japońskiego, które przetrwały do dzisiaj, jest teatr Kabuki. A teatr Kabuki, choć współcześnie jest prawie kompletnie męski (trzy ze czterech szkół głównych nie przyjmują kobiet, czwarty raz zrobił wyjątek), został w swojej pierwotnej formie wymyślony i rozwijany przez kobiety, którym w końcu zabroniono tej sztuki.
MME
