inteligencja emocjonalna
EQ (z ang. emotional quotient) lub EI (emotional intelligence) to skróty stosowane do opisania inteligencji emocjonalnej | fot.: stock.adobe.com

Inteligencja emocjonalna – czym jest i jak ją rozwijać?

Słowo „inteligencja” odmieniamy przez wiele przypadków. Jednak nawet sami badacze zajmujący się nią nie są do końca zgodni, co oznacza to słowo. Powszechnie uważa się ją za zdolność do postrzegania, następnie analizowania, a w końcu do adaptacji do zmian zachodzących w otoczeniu jednostki. A także umiejętność przyswajania wiedzy i konstruktywnego jej wykorzystywania w życiu. Czym jednak jest inteligencja emocjonalna? Czy można ja mierzyć i rozwijać?

Inteligencja – abstrakcyjny konstrukt opisujący abstrakcyjne zdolności

Definicji inteligencji istnieje tyle, ilu jest naukowców zajmujących się tym teoretycznym konstruktem. Pierwsza teoria powstała w roku 1927 i po dzień dzisiejszy powstają kolejne. Niemal czterdzieści lat temu, w roku 1983 amerykański psycholog Howard Gardner specjalizujący się w zagadnieniach z zakresu psychologii kognitywnej, przedstawił swoją teorię inteligencji wielorakiej. Wyróżnił osiem jej rodzajów. Dzisiaj najczęściej pod słowem „inteligencja” kryje się jej typ logiczno-matematyczny. Jednak Gardner wyróżnił też typ językowy, przyrodniczy, muzyczny, cielesno-kinestetyczny, przestrzenny i wreszcie typ interpersonalny oraz intrapersonalny. Te dwa ostatnie stworzyły podwaliny dla rozważań nad istnieniem jeszcze jednego rodzaju inteligencji – tej emocjonalnej.

Inteligencja emocjonalna – kontrola emocji i zdolność zrozumienia innych ludzi

EQ (z ang. emotional quotient) lub EI (emotional intelligence) to skróty stosowane do opisania inteligencji emocjonalnej. Powszechnie uznaje się ją za umiejętność rozpoznawania stanów emocjonalnych swoich oraz innych ludzi, radzenia sobie z tymi emocjami, używania ich w kontaktach interpersonalnych i wreszcie kontrolowania ich. Można przyjąć, że zdolności te, idąc za typologią Gardnera, podzielić możemy na kompetencje intrapersonalne (dotyczące relacji jednostki z samym sobą) oraz interpersonalne, czyli społeczne.

Psychologiczne kompetencje osobiste to samoświadomość emocjonalna, samoocena i poczucie własnej wartości oraz samokontrola (w tym umiejętność radzenia sobie ze stresem). Do społecznych zaliczamy natomiast empatię (zdolność odczuwania emocji innych ludzi), asertywność (rozumiana jako otwarte wyrażanie swoich uczuć i potrzeb), współpracę i umiejętność budowania relacji, przywództwo (motywowanie innych ludzi) i perswazję, czyli zdolność do wpływania na innych.

Czy warto rozwijać swoją inteligencję emocjonalną?

Do tej pory powstało kilka testów mierzących inteligencję emocjonalną. Wielu naukowców sprzecza się jednak co do tego, czy typowe testy mierzą rzeczywiście poziom inteligencji, a nie sprawdzają przypadkiem tylko wiedzy na temat norm społecznych (która może być wysoka zarówno wśród osób empatycznych, jak i emocjonalnych manipulatorów). Otwartym wydaje się również pytanie, jak odróżnić EQ od wrodzonych cech osobowości. 

Czy wobec takich nieścisłości w samej teorii tego abstrakcyjnego konstruktu istnieją możliwości rozwijania swojej inteligencji emocjonalnej? Jeśli samo pojęcie asertywności jako składowej EQ zakłada życie w prawdzie wobec własnych emocji i potrzeb, czy w ogóle zasadnym jest rozwijanie w sobie czegoś, czego się nie czuje? Pytania te zostawmy filozofom. Pamiętajmy jednak, że w dzisiejszym, niesamowicie zabieganym przecież świecie, coraz powszechniejsze stają się zaburzenia nastroju i zaburzenia lękowe. Często czujemy się samotni, sfrustrowani i źli. Zwolnienie tempa życia może być więc pierwszym krokiem w walce o swoją inteligencję emocjonalną.

KBR