Kreatywna.pl Gazeta Kreatywna
Podobne artykuły
Terminem „alergia” określa się nadwrażliwość organizmu na obecne w środowisku alergeny, czyli cząsteczki białka lub inne związki chemiczne. Nasz układ odpornościowy uruchamia reakcję obronną na potencjalnie nieszkodliwy czynnik. Kiedy zetkniemy się z alergenem, może pojawić się u nas wodnisty katar, zaczerwienienie oczu, wysypka kontaktowa lub pokrzywka. Jakie są przyczyny alergii i rodzaje alergenów wziewnych. Jak rozpoznaje się i leczy uczulenie.
Przyczyny alergii – czy wiadomo, dlaczego mamy uczulenie?
Alergia może rozwinąć się w każdym wieku, choć najczęściej manifestuje się już w okresie dzieciństwa. Wśród przyczyn uczulenia wymienia się m.in. predyspozycje genetyczne. Istnieje ryzyko, że osoby z pozytywnym wywiadem rodzinnym w kierunku alergii, odziedziczą ją po swoich przodkach. Jak przeczytamy też na stronie Polskiego Towarzystwa Alergologicznego, przypuszcza się, że każdy z nas wykazuje genetyczną skłonność do alergii. Nie u każdego jednak rozwinie się choroba.
Powodem wzrostu liczby uczulonych są również zmiany stylu życia. Żyjemy w bardziej sterylnych warunkach niż nasi pradziadkowie czy nawet dziadkowie. Ograniczamy więc kontakt z czynnikami, które kiedyś były zupełnie naturalne. Otaczamy się też wieloma szkodliwymi substancjami (pochodzącymi np. z tworzyw sztucznych). Żyjemy w zanieczyszczonych miastach, wdychając powietrze przesycone spalinami i dymem z kominów. Zmienia się również przyroda. Na skutek ocieplenia klimatu nasilają się pylenia roślin. Odczuwają to szczególnie osoby z alergiami wziewnymi.
Rodzaje alergenów w alergii wziewnej, czyli co może nas uczulać
Alergie wziewne objawiające się wodnistym katarem, kichaniem, zaczerwienieniem i łzawieniem oczu, pokrzywką i trudnościami w oddychaniu dzieli się na te zależne od czynników zewnętrznych i czynników wewnętrznych. Do alergenów pochodzących z zewnątrz zalicza się pyłki roślin (drzew, traw, niektórych gatunków pleśni). Wewnętrzne czynniki wyzwalające reakcję alergiczną to kurz domowy, sierść zwierząt, pleśń oraz lateks.
To, co nas uczula, może negatywnie oddziaływać na nasz organizm przez cały rok. Mówimy wtedy o alergenach całorocznych, czyli takich, z którymi stykamy się cały czas. Należą do nich roztocza kurzu domowego, zwierzęta trzymane w mieszkaniu i wszystkie alergeny obecne w naszym najbliższym otoczeniu (również alergeny pochodzące z klimatyzacji w miejscu pracy czy nieoczyszczonej klimatyzacji samochodowej). Alergia sezonowa dotyka nas najczęściej w okresach wzmożonego pylenia roślin, na pyłki których jesteśmy uczuleni.
Rośliny, które uczulają najczęściej
Nieprzyjemne objawy, jak alergiczny nieżyt nosa czy alergiczne zapalenie spojówek mogą pojawić się u nas w okresie pylenia drzew liściastych, czyli w miesiącach wiosennych aż do połowy maja. Możemy czuć się źle w czasie kwitnienia traw i zbóż (od maja do lipca) lub cierpieć na katar sienny w sierpniu i wrześniu, kiedy to pyli bylica i inne chwasty (rozpoczęcie pylenia roślin zależne jest od regionu geograficznego. Osoby cierpiące na sezonowe alergie powinny więc zapoznać się z aktualnym kalendarzem pyleń i kontrolować stężenia pyłków w swoim miejscu zamieszkania).
Bardzo lekkie i małe pyłki przenosi wiatr, a te trafiają do naszego nosa, oczu i dróg oddechowych. Na zdrową osobę pyłek roślin nie oddziałuje w żaden sposób. To przecież taka sama substancja jak wiele innych krążących w powietrzu. U osoby uczulonej po kontakcie z pyłkiem układ odpornościowy przesadnie zareaguje i rozpocznie walkę z alergenem. Układ immunologiczny, próbując pozbyć się szkodliwego dla organizmu czynnika, inicjuje katar, kichanie, łzawienie oczu. Wszystko po to, żeby usunąć alergen.
Do roślin wywołujących reakcje alergiczne należą drzewa, krzewy i byliny pozbawione kolorowych kwiatów. W Polsce mocno uczulającymi drzewami są: brzoza, leszczyna, dąb, wierzba i jesion. Kłopotliwe dla alergików bywają także pyłki traw oraz chwastów (babka lancetowata, bylica pospolita, żyto, kostrzewa łąkowa). Lekkie pyłki niepachnących roślin wiatr przenosi na duże odległości, a te z łatwością podrażniają nos i oczy.
Pleśń, kurz i sierść zwierząt czyli całoroczne alergeny wziewne
Do alergenów obecnych w naszym otoczeniu przez cały czas należy kurz, sierść zwierząt i pleśń. Pleśń rozwija się w pomieszczeniach słabo wentylowanych, w których panuje wysoka wilgotność. Jest obecna również w mieszkaniach, gdzie hoduje się wiele kwiatów doniczkowych. Objawy alergii na pleśń nasilają się wiosną i jesienią, kiedy pojawia się jej więcej na pniach drzew, liściach i w glebie. Alergeny, takie jak Cladosporium, Alternaria, Penicillium oraz Aspergillus mogą powodować alergie oczu, ale też np. uszkodzenie płuc (pleśń Aspergillus fumigatus).
Substancją uczulającą w kurzu są związki zawarte w odchodach roztocza kurzu domowego. Te mikroskopijnej wielkości pajęczaki żerują w pościeli, na zasłonach i w dywanach, żywiąc się ludzkim i zwierzęcym naskórkiem. Doskonale czują się w wilgotnych i ciepłych miejscach. Uczulenie na roztocza objawia się najczęściej kichaniem, wodnistym katarem oraz suchym napadowym kaszlem zwłaszcza w nocy.
Sierść zwierząt, ich ślina, a także mocz (silnym alergenem jest mocz gryzoni) również mogą powodować nieprzyjemne symptomy uczulenia. Sierść obecna w każdym miejscu w mieszkaniu czy domu może uczulać nawet wtedy, kiedy osoba cierpiąca na alergię nie ma bezpośredniego kontaktu ze zwierzęciem. W przypadku jakiegokolwiek uczulenia na zwierzęta futerkowe, koty i psy, warto rozważyć zakup żółwia lub rybek.
Diagnoza alergii, czyli jak się ją rozpoznaje
Alergię wziewną stwierdza się na podstawie objawów i częstotliwości oraz powtarzalności ich występowania. Jeśli zawsze na wiosnę cierpimy na katar sienny, męczy nas zapalenie spojówek, czy wysypka, może świadczyć to o alergii wziewnej na pyłki. Żeby potwierdzić tę diagnozę, lekarz alergolog przeprowadzi z nami dokładny wywiad rodzinny, odnotuje, kiedy nasze symptomy się nasilają oraz zaleci wykonanie testów skórnych. Nakładając na skórę wybrane alergeny i lekko ją nakłuwając, lekarz sprawdzi, czy nasz organizm wytwarza przeciwciała na konkretną substancję. Kiedy podczas badania na skórze pojawi się bąbel większy niż 3 mm, może to oznaczać że nasz układ odpornościowy zaczyna się przed nią bronić. Testy skórne pomogą zdiagnozować alergię, ale pozytywny wynik nie zawsze świadczy o tym, że jesteśmy uczuleni.
Żeby potwierdzić, czy cierpimy na alergię na któryś z alergenów wziewnych, lekarz może zalecić nam wykonanie badania krwi. W teście szuka się stężenia przeciwciał IgE. Kiedy wynik przekracza normy, możemy podejrzewać, że cierpimy na alergię. Lekarz może zalecić nam lek na uczulenie (np. Allegra), łagodzący objawy wziewnej nadwrażliwości.
Żadna z dostępnych metod diagnostycznych nie gwarantuje 100% pewności,. Lekarz rozpoznaje alergię tylko na podstawie badań, dokładnego wywiadu rodzinnego, przebytych chorób i ewentualnych predyspozycji.
Leczenie alergii, czyli jak możemy uwolnić się od choroby
Leczenie alergii polega przede wszystkim na łagodzeniu jej objawów i przyjmowaniu leku na uczulenie (np. takiego jak Allegra). Taki środek leczniczy pomaga złagodzić nieprzyjemne objawy uczulenia, zmniejsza swędzenie i łzawienie oczu, zatrzymuje katar i pomaga swobodnie oddychać. Lek na alergie nie usuwa jednak samej przyczyny choroby. Żeby pozbyć się uczulenia, musimy skorzystać z immunoterapii. Odczulanie to obecnie jedyny skuteczny sposób na zmniejszenie objawów alergicznych lub ich całkowite usunięcie. Leczenie podjęzykowe lub podskórne trwa od 3 do 5 lat i pomaga zmniejszyć ilość przyjmowanych leków na uczulenie lub zupełnie je wyeliminować. Immunoterapia zapobiega także rozwojowi nowych alergii i tzw. marszowi alergicznemu. Uczulenie, na które cierpimy, dzięki odczulaniu nie rozwinie się do poważniejszej formy, np. astmy. Leczenie podjęzykowe i podskórne polega na wprowadzaniu do organizmu alergenu w małych ilościach i przyzwyczajaniu układu odpornościowego do jego zaakceptowania. Krople lub tabletki podjęzykowe przyjmujemy samodzielnie, a na immunoterapię podskórną udajemy się na regularne zastrzyki do lekarza.
Profilaktyka uczuleniowa, czyli jak poczuć się lepiej
Osoby wrażliwe na pyłki roślin powinny też przestrzegać kilku zasad, żeby unikać nasilenia objawów. Leki takie jak np. Allegra w tabletkach pomagają w krótkim czasie złagodzić symptomy, ale nie ma konieczności ich przyjmowania, jeśli stosujemy działania profilaktyczne. Uczulonym zaleca się więc spanie przy zamkniętych oknach (szczególnie w miesiącach wiosennych i letnich) i unikanie jazdy samochodem z otwartymi oknami. Osoby z alergią wziewną powinny kontrolować stężenie pyłków w powietrzu i rezygnować ze spacerów i przebywaniu na dworze, jeśli stężenie to jest wysokie. Jeśli wybieramy się na spacer w ciepły dzień, załóżmy okulary przeciwsłoneczne, najlepiej jak najbardziej zabudowane i chroniące dobrze oczy przed wnikaniem alergenów. Po spacerze zmieńmy ubranie i weźmy prysznic, żeby usunąć z siebie pyłki. Ubrania, w których byliśmy na zewnątrz przechowujmy poza sypialnią. Kiedy je wypierzemy, wysuszmy je w domu, a nie na dworze. Jeśli mamy ogród, unikajmy koszenia traw. Dbajmy jednak o to, żeby bylina była krótko przystrzyżona, jeszcze zanim wytworzą się na niej kwiatostany. Przy uczuleniach wziewnych uważajmy również na tzw. alergie krzyżowe. Jeśli pyłki brzozy negatywnie na nas oddziałują, prawdopodobnie objawy alergii pojawią się też po zjedzeniu jabłek, brzoskwiń i moreli, kiwi, selera czy surowej marchewki.
Przy uczuleniach na pleśń zadbajmy o dobrą wentylację pomieszczeń i utrzymujmy w nich niską wilgotność. Nie stosujmy nawilżaczy powietrza, zrezygnujmy z hodowania kwiatów doniczkowych i przechowywania drewna kominkowego w domu. Popsute jedzenie wyrzucajmy od razu i usuwajmy z naszego otoczenia produkty z widoczną pleśnią. W okresie jesiennym unikajmy też grabienia liści i prac ogrodowych.
Stosując zalecenia profilaktyczne, możemy w mniejszym stopniu odczuwać objawy uczulenia i zmniejszyć ilości przyjmowanych tabletek (np. leku Allegra – http://www.alergia-allegra.pl/o-alergii.html). Jeśli jednak chcemy skutecznie pozbyć się choroby, musimy skorzystać z immunoterapii.
Źródła:
- https://alergia.pta.med.pl/glosariusz/
- https://alergia.pta.med.pl/porady-dla-alergikow/
- https://alergia.pta.med.pl/alergia/diagnostyka/
- https://alergia.pta.med.pl/alergia/przyczyny/
- https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/alergeny/wziewne/57681,alergeny-wziewne
- https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/alergeny/wziewne/62431,kalendarz-pylenia-roslin
- https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/alergeny/wziewne/62825,reakcje-krzyzowe-u-chorych-z-uczuleniem-na-alergeny-pylku-roslin
- https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/wartowiedziec/57677,alergen
Materiał partnera zewnętrznego
