Maureen Johnson, Nieodgadniony Przełożył Paweł Łopatka, Poradnia K, 2018
Maureen Johnson, Nieodgadniony Przełożył Paweł Łopatka, Poradnia K, 2018 | fot.: Kreatywna.pl

Nastolatka na tropie zbrodni, czyli „Nieodgadniony”

Dzisiejsza propozycja czytelnicza to sprawnie napisana, wciągająca powieść kryminalna z kategorii „young adult”. Maureen Johnson czerpie garściami z klasyki i popkultury, sięga też ku nowym technologiom. Tworzy niezwykły świat młodych indywidualistów, który choć jest lekko odrealniony, uwodzi czytelnika. 

Maureen Johnson, Nieodgadniony
Przełożył Paweł Łopatka,
Poradnia K, 2018

Książka Maureen Johnson, autorki bestsellerów według „New Jork Timesa”, to pierwsza część trylogii Truly Devious. Opowiada historię elitarnej szkoły w Vermont założonej w 1936 roku przez bogacza Alberta Ellinghama, dla którego placówka miała być dziełem życia. Miejsce, w którym uczyć się miały dzieci o wybitnych zdolnościach, i które gwarantowało twórczy rozwój naturalnych predyspozycji. Wkrótce po otwarciu jednak szkołą wstrząsnęły prawdziwe tragedie: porwanie żony i córki Ellinghama oraz niewyjaśniona śmierć jednej z uczennic. Jedynym tropem jest prześmiewczy liścik, który dotarł kilka dni wcześniej do rezydencji:

Spójrz: zagadka, czas się bawić.
Użyć sznura, spluwę sprawić?
Ostre noże lśnią tak cudnie.
Trutka wolna – działa trudniej…

Podpisany został pseudonimem „Nieodgadniony”. Autora dziwnej przesyłki nigdy nie odnaleziono. Podobnie, jak córki Ellinghama.

Po latach, już współcześnie, kolejni uzdolnieni uczniowie przekraczają progi szkoły. Wśród nich znajduje się rezolutna i przenikliwa Stevie Bell, miłośniczka kryminologii. Dziewczynka zamierza rozwikłać tajemnicę sprzed lat. Mroczna przeszłość wydaje się ciągle buzować w murach placówki i nie pozwala o sobie zapomnieć. Zwłaszcza, że szkoła Ellinghama to wręcz wymarzone miejsce dla miłośników tajnych przejść, labiryntów, schowków, podwójnych ścian i luster weneckich. Tajne sale, pozostałość po czasach prohibicji, tunele wiodące nie wiadomo dokąd, dźwignie otwierające kolejne przejścia. Złowieszcza atmosfera zagęszcza się stopniowo, aż dochodzi do kolejnej śmierci. Stevie staje przed koniecznością rozwiązania przynajmniej dwóch zagadek i wykazać się ponadprzeciętną inteligencją. A ponieważ jest nastolatką, jej śledztwo pozostaje nieoficjalne.

Young adult w świetnym wydaniu

Pamiętajmy, że Nieodgadniony to literatura dla ściśle sprecyzowanej grupy odbiorców. Kategoria young adult obejmuje powieści kierowane dla młodzieży w przedziale wiekowym 12-18 lat. Zazwyczaj dotyczy ewolucji bohaterów w momencie starcia z „prawdziwymi”, dorosłymi problemami. Ta inicjacja, przełom w ich życiu, kształtuje charakter, wpływa na dalsze postawy.

Literatura tego typu ma charakter inicjacyjny: pierwsze miłości, przyjaźnie, własne relacje międzyludzkie, dotyka też kwestii przynależności do grupy i identyfikowania siebie w świecie, okrzepnięcia w rzeczywistości. Nie dziwi więc, że pierwszoplanowa bohaterka jest jednocześnie uczennicą zaczynającą naukę w zupełnie nowym miejscu, nie znającą rówieśników ani nauczycieli, wyrwaną z dotychczasowej, bezpiecznej rzeczywistości, której symbolem są rodzice. Grupa, która tworzy się wokół niej, składa się z młodych i inteligentnych kontestatorów, buntowników, ludzi z pasją. A Stevie, choć sama wyróżnia się błyskotliwym umysłem, pozostaje lekko wycofaną, wątpiącą w siebie dziewczyną, która szuka własnego miejsca.

Zabawa z popkulturą

Już po tym wstępnym opisie fabuły widać, że autorka korzysta ze znanych i chętnie wykorzystywanych w produkcjach młodzieżowych kalek i schematów popkulturowych. Szkoła jako żywo przypomina Hogwart (odludna, wielka rezydencja, niedostępne przejścia, ekscentryczni nauczyciele, list zapraszający do przyjazdu). Nagromadzenie nieprzystosowanych, wybijających się ponad normę młodych ludzi nieodłącznie kojarzy się zaś z Instytutem profesora Xaviera dla utalentowanej młodzieży, czyli szkołą dla nastoletnich mutantów z X-Menów Marvela. Mówiąc o samej placówce warto wspomnieć o jeszcze jednym, całkiem współczesnym odniesieniu – estetyce escape roomów – sama sieć przejść i ukrytych pomieszczeń jest niezłą łamigłówką, a całości tego zadziwiającego labiryntu nie znał ponoć nawet sam właściciel.

Oczywiście takich inspiracji jest więcej, w końcu nastoletnie umysły często napotykają na pierwsze, poważne problemy właśnie w przestrzeni szkolnej, a niestandardowe wydarzenia uczą ich umiejętności samodzielnej analizy faktów.

Johnson chętnie sięga też do bardziej klasycznych inspiracji: Agathy Christie i sir Arthura Conana Doyle’a. Głowna bohaterka – Stevie swoim sposobem dedukowania, uporczywym poszukiwaniem błędów i braków, przypomina nieco Herkulesa Poirot, postać wymyśloną przez Agathę Christie. Ten swoisty ukłon w stronę złotego wieku powieści kryminalnych jest subtelnym przekierowaniem uwagi na kryminalny dorobek literatury światowej, sygnał, że warto poczytać czasem klasykę.

Nieodgadnionym owa zabawa popkulturą, puszczanie oka do czytelników i podsuwanie nowych tropów jest szczególnie wartościowa. Mureen Johnson sprawnie łączy różne płaszczyzny czasowe, XIX- i XX wieczne kryminały, zagadkę z początku ubiegłego wieku i współczesny żywioł nastolatków: technologie, Internet, social media. Na szczęście w szkole Ellinghama wi-fi działa ociężale, więc młodzież (chcąc czy nie) musi ożywić wyobraźnię i postawić na przyjaciół, żeby przeżyć wyjątkową, choć groźną przygodę. Jak w klasycznym kryminale dla nastolatków.

Zobaczcie trailer:

Nieodgadniony, pierwsza powieść z cyklu Truly Devious, będzie miał swoją premierę 23 maja. Przedpremierowo książkę można nabyć na Warszawskich Targach Książki.

Dominika Pawlikowska

 

Sprawdź także

Filmowy Dumbledore nie żyje

Michael Gambon, odtwórca roli Dumbledore’a, nie żyje

Michael Gambon, znany przede wszystkim z roli Albusa Dumbledore’a w filmach z serii „Harry Potter”, …