Kreatywna.pl Gazeta Kreatywna
Podobne artykuły
Z jednej strony wykorzystywany do tak wielu celów, z drugiej – nieposkromiony, groźny, budzący respekt. Ogień, żywioł piękny i przerażający zarazem, potrafi przybrać rozmaite oblicza i oddawać wiele emocji. Dlatego są tacy, którzy uczynili go środkiem artystycznego wyrazu w widowiskowym, płomiennym, nierzadko brawurowym tańcu. Sztuka ta zyskuje coraz większe uznanie i rosnącą popularność w spektaklach plenerowych w Polsce oraz za granicą. Ale czym właściwie jest teatr ognia? Skąd się wzięła i na czym polega artystyczna forma fireshow?
Tradycja zza oceanu jako początki tańca w sztukach ogniowych
Teatr ognia, inaczej zwany też fireshow, wywodzi się od plemienia Maori żyjącego w Nowej Zelandii. Tamtejsze kobiety, zajmujące się należącymi do wioski gospodarstwami domowymi, aby m.in. doskonalić swoje umiejętności tkackie, w wolnym czasie ćwiczyły nadgarstki i palce, machając ręcznie wykonywanymi akcesoriami. W tym celu służyły im kamienie odpowiednio umocowane na końcach sznurka. Ćwiczenia przybierały coraz bardziej fantazyjne figury, wprawiające ciała kobiet w ruch podobny do tańca. Gdy mężczyźni zorientowali się, jaki wpływ ma ta aktywność na ludzką sylwetkę i zręczność, również zaczęli się nią zajmować. W rezultacie taniec ten został także włączony do tradycyjnych obrzędów plemienia, jednak w czasie uroczystości sznurki, zamiast kamieniami, zaczęto zdobić kolorowymi kwiatami oraz wstążkami.
Jak zastąpić kamień ogniem? Czyli początki fireshow
Sztuka fire show zapożyczyła charakterystyczne ruchy taneczne z tradycji Nowej Zelandii, jednocześnie adaptując je na swoje potrzeby. I tak sznurek zastąpiono łańcuchem, a kamienie – kevlarem. To syntetyczny materiał o strukturze zapewniającej mu niezwykłą wytrzymałość. Jest odporny na działanie wysokich temperatur, przez co wolniej się spala (kewlar wykorzystuje się choćby w odzieży ochronnej, np. w kamizelkach kuloodpornych). Nasączony podpałką parafinową i podpalony, zapewnia długą „żywotność” płomienia, co pozwala na wymachiwanie nim i wykonywanie różnych, widowiskowych, ognistych figur.
Oczywiście opisane wyżej poi (łańcuchy zakończone kevlarowymi „grzankami”), choć należą do najpopularniejszych, nie są jedynymi akcesoriami wykorzystywanymi w technikach tańca z ogniem. Wielokrotnie podczas pokazów fireshow można spotkać płonące kije, wachlarze, rękawice, a także bardziej wyszukane i nietypowe konstrukcje, np. pejcze, parasolki, sześciany, iskrowniki oraz wiele innych, które dodatkowo na różne, atrakcyjne dla oka sposoby „obchodzą się” ze wspomnianym żywiołem. Warto też wspomnieć, że często nieodłącznym elementem takiego widowiska są również trudniejsze popisy, polegające na pluciu ogniem.
Fireshow nie sprowadza się jednak wyłącznie do rozmaitych figur z elementami flow arts i kuglarstwa oraz z udziałem specjalnego, płonącego sprzętu. Niebagatelną rolę odgrywają w nim ruch sceniczny, mimika i muzyka, które współtworzą nastrój całego widowiska plenerowego. Mówiąc o tańcu ognia, należy także odróżnić popularne pokazy ogniowe (głównie skoncentrowane na mnogości skomplikowanych figur i dynamiczności tańca, popularne w wielu przestrzeniach miejskich) od spektakli ogniowych. Te drugie mocniej nawiązują do tradycji teatralnej: mają swój scenariusz, przedstawiają konkretną historię, którą wypełniają bohaterowie, scenografie, utwory muzyczne, a nieraz i dialogi. To kolejna forma sztuki, realizowana w warunkach plenerowych, nierzadko sięgająca po efektowne rozwiązania kuglarskie, czyniąca ogień tworzywem opowieści, uczuć i ekspresji artystycznej.
Fascynujące spektakle ogniowe – gdzie można je znaleźć i wziąć w nich udział?
Same pokazy ogniowe cieszą się niesłabnącym zainteresowaniem. Mowa nie tylko o tych, które możemy napotkać w różnych częściach miast. Fireshow uświetnia lokalne wydarzenia, pojawia się na festynach, bywa jednym z punktów programu uroczystości weselnej, imprezy firmowej i wielu innych eventów. Z drugiej strony, znalezienie miejsca, gdzie odbywają się prawdziwe, interesujące spektakle ogniowe, wcale nie jest takie oczywiste. Ale też nie niemożliwe.
Takim miejscem jest na przykład Krosno, położone w województwie podkarpackim. To właśnie tam, co roku od kilkunastu lat, powraca Festiwal Sztuk Alternatywnych Nocne Teatralia Strachy – jedno z najciekawszych wydarzeń w Polsce, poświęconych kulturze niezależnej. Wśród wielu widowiskowych atrakcji, odbywających się w ramach tego wydarzenia, nie może zabraknąć teatru ognia. Samo Stowarzyszenie Teatr s.tr.a.c.h. – będące inicjatorem Festiwalu Nocne Teatralia Strachy – nieraz w swej artystycznej ścieżce nawiązywało do fireshow. Na tym jednak nie koniec.
Wraz z doskonaleniem swoich umiejętności z fireshow, członkowie Teatru s.tr.a.c.h. rozwijają koncepcję teatru ognia w ramach działań na rzecz kultury i życia lokalnej społeczności. Dlatego od wielu lat organizatorzy Strachów realizują warsztaty z technik ogniowych dla wolontariuszy, którzy chcieliby się ich nauczyć i wykorzystać je w celach artystycznych. Młodzież poznająca tajniki fireshow – w bezpiecznych warunkach i pod okiem doświadczonych w tej dziedzinie osób – uczy się widowiskowych figur i wykorzystania specjalnego sprzętu ogniowego. Uczestnicy wspólnie też wymyślają i realizują spektakl, który jest później prezentowany na krośnieńskim rynku, podczas Festiwalu. Grupę warsztatową tworzą osoby w różnym wieku, zarówno pierwszy raz stykające się z rzemiosłem fireshow oraz sztukami kuglarskimi, jak i bardziej obeznane, niewyobrażające sobie wakacji bez tych zajęć.
Festiwalowy teatr ognia cieszy się niesłabnącą popularnością. Zrzesza na rynku Krosna ogromną liczbę widzów, którzy podziwiają grę aktorską, żywy kontakt z publicznością, odwagę i zręczność tancerzy wykonujących fantazyjne akrobacje z ogniem. Spektakle ogniowe zdobywają też uznanie ze względu na całą oprawę artystyczną: przygotowane scenografie, stroje i rekwizyty, towarzyszącą muzykę oraz przemyślaną dramaturgię, często zawierającą rozmaite, kulturowe odniesienia. Strachowe fireshow zwykle nawiązywało do patrona lub myśli przewodniej danej edycji Festiwalu. Stąd w minionych latach widowiskowe spektakle, odbywające się m.in. przy akompaniamencie przekształconego utworu „Prząśniczki” (w Roku Stanisława Moniuszki) czy też przenoszące taneczną akcję do różnych lat XX wieku, w ślad za festiwalowym hasłem: Skok w rzeczywistość.
Widowiska fire show dają ogromną satysfakcję uczestnikom warsztatów ogniowych, mogących rozwijać swoje artystyczne pasje. Często zaskakują publiczność talentem i poziomem umiejętności u tak młodych ludzi, którzy zwykle dopiero rozpoczynają swoją przygodę z technikami ogniowymi. Nadchodząca, już 14 edycja Festiwalu Nocne Teatralia Strachy, odbywająca się w Krośnie w dniach 9-11 września 2021, stanie się kolejną okazją do podziwiania piękna ognistego żywiołu w swej wyjątkowej, teatralnej formie.
Katarzyna Gierlach
